Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

20 listopada obchodzimy Światowy Dzień POChP, którego celem jest podnoszenie świadomości na temat choroby. Pierwszy odbył się w 2002 roku. Tematem tegorocznego Światowego Dnia POChP (2024) jest „Poznaj funkcję swoich płuc”.

Przedstawiamy artykuł na temat POChP przygotowany przez lek. Urszulę Jędrys-Kłucjasz – specjalistę chorób płuc, alergologa oraz pediatrę z Bełchatowskiego Centrum Medycznego.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to przewlekła, zapalna choroba układu oddechowego. Jest problemem ogólnoświatowym. Dane statystyczne potwierdzają systematyczny wzrost liczby zachorowań, a tym samym zgonów z jej powodu. Szacuje się, że w 2030 roku z powodu POChP i chorób współistniejących umrze na świecie ok. 4.5 mln ludzi.

Utrzymujące się przewlekle objawy ze strony układu oddechowego są poważnym problemem zarówno pacjentów, jak i systemów opieki zdrowotnej (koszty leków, hospitalizacji, niezdolności do pracy). W Unii Europejskiej koszty leczenia stanowią ponad 50% wydatków na leczenie chorych z chorobami płuc. W związku z powyższym opracowywane są liczne programy postępowania z chorymi na POChP.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc to choroba poddająca się profilaktyce i leczeniu. Charakteryzuje się powstaniem nieodwracalnej obturacji w drogach oddechowych spowodowanej przewlekłym stanem zapalnym oskrzeli i płuc w odpowiedzi na działanie szkodliwych pyłów i gazów, najczęściej dymu papierosowego.

Na jej przebieg mają duży wpływ także zaostrzenia choroby (np. w trakcie infekcji wirusowych i bakteryjnych) i choroby towarzyszące (nadciśnienie, choroby serca, cukrzyca, choroby nerek i nowotwory).

Typowe objawy POChP to: kaszel, odkrztuszanie wydzieliny i duszność. Należy podkreślić, że kaszel i odkrztuszanie zwiększonej ilości wydzieliny mogą o wiele lat wyprzedzać zmniejszenie drożności oskrzeli i ograniczenie przepływu powietrza.

Kaszel może być pierwszym objawem choroby i często jest lekceważony przez pacjentów. Początkowo ma charakter nieproduktywny (suchy), a z czasem staje się wilgotny z odkrztuszaniem zbitej, gęstej wydzieliny. Każdy przypadek przewlekającego się kaszlu wymaga diagnostyki w celu ustalenia jego przyczyny.

Duszność, odczuwana jako uczucie braku powietrza, jest zasadniczym objawem choroby. Początkowo duszność jest związana z wysiłkiem fizycznym, a w miarę trwania choroby pojawia się także w spoczynku.

Świsty i uczucie ucisku w klatce piersiowej nie są objawem charakterystycznym, ale mogą się pojawiać, szczególnie u pacjentów w zaawansowanej chorobie.

W zaawansowanym stadium POChP mogą pojawić się także zaburzenia metaboliczne, niechęć do przyjmowania posiłków, a także zaburzenia nastroju i depresja.

Diagnostyka POChP opiera się na dokładnym wywiadzie, badaniu przedmiotowym pacjenta, oraz badaniach dodatkowych tj. badania czynnościowe układu oddechowego (spirometria), badanie odkrztuszanej plwociny, badania radiologiczne (Rtg klatki piersiowej, tomografia komputerowa), bronchoskopia.

Kompleksowe postępowanie w POChP obejmuje farmakoterapię, tlenoterapię, rehabilitację, leczenie chirurgiczne (u nielicznej grupy chorych) oraz profilaktykę.

Leczenie farmakologiczne POChP jest zależne od stopnia ciężkości choroby. Podstawę leczenia stanowią leki rozszerzające oskrzela (leki antycholinergiczne i agoniści receptora beta-2 adrenergicznego) oraz glikokortykosteroidy wziewne lub systemowe. U większości pacjentów leki te są podawane w postaci wziewnej, z inhalatorków proszkowych i ciśnieniowych oraz w postaci nebulizacji. W zaostrzeniach choroby mogą być podawane antybiotyki i leki mukolityczne.

Tlenoterapia (domowe leczenie tlenem) jest stosowana u chorych w zaawansowanych stadiach choroby, aby poprawić stopień utlenowania tkanek. Jest zwykle wdrażana w chwili pojawienia się objawów przewlekłej niewydolności oddychania i jest prowadzona przez większą część doby, > 15 godzin.

Rehabilitacja stosowana na każdym etapie rozwoju choroby ma za zadanie wzmocnienie mięśni oddechowych, a w połączeniu z psychoterapią znamiennie poprawia jakość życia.

Chorzy na POChP powinni być zaszczepieni przeciwko paciorkowcom, RSV (> 60 rż) i corocznie przeciwko grypie.

Zaprzestanie palenia jest najistotniejszym czynnikiem wpływającym na przebieg choroby. Jest to działanie, które wydłuża życie. Korzyści z porzucenia nałogu palenia odnoszą pacjenci we wszystkich stadiach zaawansowania choroby.

Artykuł przygotowała lek. Urszula Jędrys-Kłucjasz – specjalista chorób płuc, alergolog oraz pediatra z Bełchatowskiego Centrum Medycznego.

Piśmiennictwo:

1. Mejza F., Śliwiński P.; Postępowanie w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc. Omówienie raportu Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD)2022, Med. Praktyczna 3(373), 2022

2. Panek M., Kuna P: Co nowego w GOLD 2019, Terapia, 4(375)2019 (49-53)

3. PłusaT i wsp.: Współczesne leczenie chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, Medpress, 2012